2013-03-13

Ferhat Encu: «Roboski kurduen erresistentziari emandako erantzuna da»


Ferhat Encu gazte kurduak anaia eta dozena bat senide galdu zituen 2011ko abenduan Turkiako armadak airez egindako erasoan. Mugaldeko Roboski herriko 34 ume eta gazte hil ziren, Hego Kurdistanetik itzuleran zetozela. Gerrillariekin nahastu zituztela esan zuen hasieran Ankarak, baina berariaz egindako sarraskia izan dela salatzen dute familiek. Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen Batzordean egon da.

Zer da Roboski, eta zer gertatu zen 2011ko abenduaren 28 hartan?

Roboski 90eko hamarkadan jaiotako herrietako bat da. Armadak milaka herri txikitu zituen gerrillaren aurkako borrokan, eta desplazatuekin sortutakoa da. Sasoi batean gobernuak behartutako korucular edo zaindariak ere baziren, mehatxatuta asko, gerrillaren aurka. Gaur Roboski sufrimenduaren eta traumaren sinbolo bihurtu da.

AEBetako droneek, pilotu gabeko hegazkinek, Turkiako informazioa pasatu eta F16 hegazkinekin eraso omen zieten zuen senideei.

Militarrak lehendik zeuden jakinaren gainean, bazekiten gure senideak joan zirela eta jarraitu egin zieten. Argi daukagu berariaz egindako sarraskia izan zela. Gobernuak «istilu» deitzen dio; gezurretan dabil, ondo planifikatutako sarraskia izan zen. Operazio militarren bat baldin bazegoen, lehen ere poliziak inoiz esan izan zigun: «gaur gauean ez joan»; baina gau hartan ez zuten ezer esan. Bestalde, 90eko hamarkadatik PKK-k ez du inguru hori erabiltzen, ez dago ekintzarik, ia ez daukate helburu militarrik; mendien arteko eremua lauegia da gerrillarako. Nahita eginiko sarraskia izan zen; militarrek hiru bideetatik bi itxi egin zituzten, bakarra geratu zen. Bi talde ziren, eta berrogeita bost minutu izan ziren bonbardaketa batetik bestera. Militarrengandik ehun metrora pasatuta, bazuten bigarren taldea geraraztea. Lehen taldea iritsi baino lehen airera tiro egin zuten, hegazkinei abisu emateko, noiz eta nondik ari ziren pasatzen herritarrak. Froga asko ditugu.

Benetan uste izan balute gerrillariak zirela, militarrak joango ziren ikuskatzera nor ziren, zauriturik ote zegoen, atxilotzeko, edo armak hartzeko gutxienez. Baina erretiratu egin ziren, eta herritarrek jakin zutenean, militarrek bidea oztopatu zieten, ez zieten lagundu zaurituekin. Asko hotzagatik eta odolustuta hil ziren.

Non zeunden zu?

Laguntza bati esker, Adanara unibertsitatera joatea lortu nuen. Gutxieneko adin bat izan nuenetik, nire lehenbiziko lana izan zen, diru pixka bat lortzeko era bakarra baitzen herrian; bederatzi ginen etxean. Hil zituzten 34etako askorekin joaten nintzen, tartean anaiarekin, noski. Goizeko lauretan aitaren deiak esnatu ninduen. Lurrikara izan zela esan zidan; gero jakin nuen zer gertatu zen: anaia, osabak eta hainbat senide hil zizkidatela. Shock egoeran oihuka hasi nintzen, telefonoari ere eutsi ezinik. Telebistan ez zuten ezer esaten, kanal baten soilik aipatu zuten istiluren bat izan zela eta hildakoak zeudela. 12-14 ordu daude Adanatik Roboskira; ez dago hegazkinik; beraz, autobus geltokira joan nintzen. Eguerdira arte gobernuak ez zuen ezer esan; orduan bozeramaileak onartu zuen erasoa, eta ikerketan ari zirela gaineratu zuen. 

Berehala argi geratu zen ez zirela gerrillariak, estraperloan zebiltzala.
Guretzat hori ere ez da. Mugaldean bizi garenoi galdetu barik zatitu zuten Kurdistan, baina gure senideak dira Irakeko aldekoak ere, eta beti hornitu gara bide horretatik. Mugak eta eskualdeko utzikeriak ere badakarte krisi ekonomikoa eta perspektiba falta. Askotan ez da estraperloa ere, mugaren alde batean oso garesti dauden gauzak beste aldetik ekartzea baino ez, etxerako beharrezko gauzak. Eta bidaia horietako batean gertatu zen erasoa.

Zer-nolako bidaia da, zenbat irabaz dezakezue?

Ez dago mugarik guretzat, 15 zenbakia dakarren harri bat baino ez. Animaliekin eta gauez egiten dugu bidea, militarrengatik arriskutsua baita. Irina, olioa, gurina, tabakoa edo gasolina ekartzea da, Turkian oso garesti dauden produktuak. Hamar ordukoa da joan-etorria. Dena ondo joanez gero, militarrik gabe, taldeko 50-75 lira eta pertsonako 25 inguru (hamar euro) irabazten dituzu; tabakoarekin, zerbait gehiago. Astean, 3-4 aldiz zoaz, gehien jota; askotan, behin baino ez, eta esku- hutsik zatoz. Ikasleak dira asko, ikasketak ordaintzeko, ez baitago beste bizibiderik.

Zergatik egin zuten orduan?

Roboski 30 urteotako kurduen erresistentziari emandako erantzunaren sinbolo da: «Nahi dugunean hil zaitzaketegu, inolako ondoriorik gabe». Horren baitan daude hainbat debeku: hizkuntza debekatzen digute, edo senideak mugaz beste aldean bisitatzea, eta gutxieneko garapen ekonomikoa. Denak dira errepresio eta asimilazio politikaren zati.

Senideok zein bide hartu duzue?

Ez daukat esperantzarik gobernuan; horregatik, presioa nazioartera eraman nahian nabil azken urtean. Estatuak auzipetu beharko lituzke errudunak, baina ez du asmorik. Senideekin hartu dudan konpromisoa da behar den lekura joatea. Ez nator elkartasun bila soilik Euskal Herrira, baita justizia bila ere, zuek ere bai baitakizue zer den sufrimendua. Europako Parlamentuan egon nintzen lehendabizi, eta Euskal Herria dut bigarren geltoki.

BDP alderdi kurduko zuzendaritzan zaude. Zertan da prozesua?

Orain elkarrizketa dago, bi alderantz, baina prozesurik ez. Estatuaren aldetik, zerbitzu sekretuak Abdullah Ocalanekin bildu dira, eta bestetik, diputatu kurduak ere joan dira Imralira (Ocalan preso dagoen uhartea). Turkiako gobernuak ere pausoak eman behar ditu. Horien artean errazenak lirateke KCK operazioetan atxilotu dituen zibilak, alkateak, abokatuak, idazleak, sindikalistak-eta askatzea, eta Roboskiko sarraskiaren benetako ikerketa egitea. Oraingoz ez dago horrelakorik. Gu aspaldi ari gara Kurdistanen konponbide iraunkorraren bila.
BERRIAn argitaratua

No comments: