Kurdistango aste historikoa

Oso gertakari garrantzitsu bi jazo dira asteon Kurdistanen. Lehendabizikoa Sirian gertatu da: Kurdistan autonomoko trantsizio gobernuaren sorrera iragarri zuen PYD alderdiak (Batasun Demokratikoaren Alderdia). Hari lotutako YPGko indar armatu kurduek (Herriko Defentsa Unitateak, PKK-ko gerrillan ibilitako kide ugariz osatuta), Al Kaidaren inguruko taldeen eskutan ziren dozenaka herri «askatu» dituzte azken asteotan. Eta asteartean lurralde horren gaineko gobernua aldarrikatu zuten Qamishlin, eskualdeko hiri garrantzitsuenean. Hala, Rojavan (mendebaldea kurdueraz, Siriako Kurdistan aipatzeko) biltzar bana izango duten hiru kantoi iragarri dituzte. Kurduez gain, arabiar, kristau eta txetxeniar komunitateetako ordezkariak ere izan ziren (txetxeniarrak XIX. mendean Errusiako inperioak kanporatutakoen ondorengoak dira). Izan ere, kurdu ez diren askok ere indar askatzaile gisa ikusi dituzte YPG taldeak jihadisten aurrean: besteak beste, armeniar zein asiriar jatorriko kristauek, eta arabiar askok.

Erreakzioak berehala iritsi ziren: Turkia haserre bizian, baita hark aterpetzen duen Siriako oposizioa ere. Kurduak pozarren irudikatuko dituzue. Ospakizunak izan dira, eta egunotan herri gehiago hartu dituzte kontrolpean. Baina kritika gogorrena kurdu batek egin die; ez edozeinek gainera: Masud Barzani Hego Kurdistango (Irakeko zatia) lehendakariak Turkiarekin bat egin eta autonomia gutxietsi zuen. Berdin egin dute PKKren ideologiatik urrunago dauden Siriako alderdi kurduek, Barzanirekin eta Siriako oposizioarekin bat datozenek eskuarki. Al Assadekin batzea leporatu diote PYDri, horren arabera, presidenteak lurraldea «opari» eman, oposizioa eta Turkia ahultzeko asmoz. Egia da PYD ez dela Siriako kurduen alderdi bakarra, eta baduela kritikarik, hasierako hilabeteetan erabilitako autoritarismo eta indarkeriagatik. Baina aurkariek ere aitortzen diote egindako lana, herriak askatzen, eskolak irekitzen edo emakumea iraultzaren erdigunean jarrita.

Sakoneko arazoa kurduen baitako zatiketa eta Ekialde Hurbileko egoera dira. Batak besteari eragiten dio. Masud Barzani kurduen nazionalismo tradizionalaren ordezkari da, eta PKK eta haren inguruko taldeak Abdullah Ocalanen ideologia iraultzaileak gidatzen ditu. Lehenak asmatu du historian zehar irauten eta berrasmatzen, Ekialde Hurbileko aliantza bereziak egiten, gaur honekin eta bihar harekin, Sobietar Batasunarekin hasi eta Estatu Batuetara segitu. Irakeko Kurdistan autonomoa aberats egin dute barzanitarrek, herritar asko genozidioa sufritzetik segurtasunera igaro dira, oparotasunera, eta —Ekialde Hurbileko testuinguruan— mendebaldearen antzekoa izan litekeen demokrazia batean bizi dira. Hala ere, ustelkeria salaketak asko dira Hego Kurdistanen.

Ipar Kurdistan modernoagoa eta mendebaldarragoa da. Turkiako zapalkuntzak paradoxikoki errepublika laikoaren eragina ere ekarri du. Eta 70eko hamarkadako mugimendu iraultzaileekin bat egitean PKK-k, ez zuen Turkiako zapalkuntza soilik salatu, baita nazionalismo tradizionala ere, feudalismoaren garrantzia esaterako. Abdullah Ocalanek etengabe azpimarratu du ez dagoela Kurdistan askatzerik emakumeak eskubide guztiak bereganatu eta kurduen feudalismoa gainditu ezean.

Turkiak Siriako oposizio sunita hauspotu zuen hasieran, baita gerora Al Kaidari lotutako matxinoak ere. Gero Al Assadek, armada Alepon eta Damaskon kontzentratuta, PKKri lotutako kurduek Siria-Turkiako mugaldea eskuratzea ahalbidetu du. Barzani kurdu guztien batasuna lortzen saiatu da, Siriako Kurdistanen daukan eragina ez dadin PYDren eskuetan gal. Baina asteongo adierazpenek argi utzi dute kale egin duela. Eta atzo lehen aldiz Diyarbakirrera joan zen, Ipar Kurdistango hiriburu ez-ofizialera, Recep Tayyip Erdogan Turkiako lehen ministroaren eta haren AKP alderdiaren eskutik. Milaka lagunek egin zioten ongietorri. Kurdistango bandera debekatua lasai ibili zen atzo Diyarbakirren, eta kurduerazko afixak jarri zituen Erdoganek Barzaniri ongietorri egiten.

Aste gogoangarria izan da Kurdistanen, egunik egun idazten ari diren aro historiko honetan.

Donostiako Bake Konferentzian egon zen Osman Baydemir alkateak ere harrera egin zien, baina haren alderdiak, Bakearen eta Demokraziaren Alderdiak (BDP), gogor kritikatu du Barzani: AKPk datozen martxoko udal hauteskundeetan kurduei keinua egin nahi diela diote, eta Barzani erabili dutela horretarako. Ez hori bakarrik: 80ko hamarkadatik erbestean zen Siwan Perwer ere aritu zen atzo kantuan. Oso mingarria zaie askori gerrillariek hainbatetan entzun duten kantaria Erdoganen ondoan entzutea. Baina inkestetan, BDP jaun eta jabe da Kurdistango hiri eta herrietan oraindik.

BERRIAn argitaratua