Abian da trena

Kito, Katalunian bota dute ontzia, igorri dute usoa, egin dute galdea. Urtea ekimen esanguratsu batekin abiarazteko ohiturari heldu diote: iaz ere burujabetza-adierazpena egin zuen Bartzelonan Parlamentuak urtarrilean. Eta pentsa liteke, zeure burua subirano aldarrikatu ondoren inori baimena eskatzea erreferenduma egiteko zentzugabea dela, baina aski lotuta daude biak.

Are gehiago, burujabetza-adierazpenak, behar-beharrezko tresna izan badaiteke ere, funtsean hori da, adierazpen bat. Horregatik da absurdoa Espainiako Auzitegi Konstituzionalak berehala ezarri zion suspentsioa, baina Estatutuaren nazio-izaerarekin legez, adierazpen politiko bati debeku juridikoak eragin handirik ez. Espainiak hizkuntza izaera ere ukatu izan zion katalanari, baina katalana ez zen Konstituzioarekin sortu.

Egunotan berriz, adierazpenen politikatik erabakitzeko eskubidea egikaritzera doan bidea urratzeari ekin dio Kataluniak. Hortik aurrerakoak iragarri ditugu behin eta berriz, baina asteotan esan izan dugun legez, oso esanguratsua da zelan Espainiak ez duen lortzen inork ukatzea Kataluniaren independentziarako eskubidea. Obamak eman dizkio kalabazak azken egunotan Mariano Rajoyk egindako bisitan. Bai, Jose Manuel Durao Barrosoren karta dauka Espainiako Gobernuak, Azoreetako argazkian ageri zen laugarren piezarena, baina horrekin bakarrik, bide luzerik ezin egin. Bidea urratu ahala ikusiko da zer dakarren berri; orain trena abian da, eta Espainia bide guztiak ixten hasiko zaio berehala. Ateak itxita, zein eta zelan apurtuko duen ikusi beharko da. Autonomiaren suspentsioak geroz eta oihartzun handiagoa dauka.

Oso bestelako estrategian ibilita ere, Londresek datu ugari helarazi dizkie eskoziarrei, nolabait Edinburgoren Liburu Zuri independentistari aurre egin nahian. Lehendabizi, aste hasieran, Estatuaren egonkortasunaren alde egin zuen, hartzekodunen aldetik piztutako kezkak baretzeko: edozer gertatuta ere, Londresek ordaindu egingo ditu egoten diren zor guztiak. Sarean badabil txiste bat: «Katalanok, independentzia eskuratuz gero, zorraren zuen zatia asumitu beharko duzue» diotso batek, eta besteak galdetu, «eta ez badugu eskuratzen?», «orduan zuen zatia eta gurea». Lehendik ere Alex Salmondek iragarri zuen bidetik doa: estatuak daukan zorraren zati proportzionala hartzea baldin badagokio sezesioa gauzatu duen estatu berriari, pasiboen zatia legez aktiboena ere bereganatu beharko luke, hau da, estatuak dituen ondareak. Esaterako, zorra legez aldarrikatu lezake Eskoziak Erresuma Batuaren enbaxaden ehuneko hamar berari dagozkiola. Funtsean, beti bezala, geroko negoziazioetan adostu beharreko elementua da. Eta beste horrenbeste Europan. Espainiaren mehatxuei oihartzun pixka bat egin diote Londresen ere, independentziak Europarekiko loturan izan dezakeen ondorioei buruz. Baina beti esan dugu, pragmatismoak nekez onartzen du zure baitan dagoen eremu bat kanporatzea, eta Europako bihotzean bere arau, kontrol eta legedietatik kanpo geratzen den estatu berri bat egotea. Asteon egon den beste adierazpenak oihartzun txikiagoa izan du, baina Europako Parlamentuak Kosovoren independentzia onar dezala eskatu dio Espainiari. Beldurraren estrategiara etortzea Londres ez da ezinbestean seinale txar Eskoziarako. Eta Salmond da abiletan abilena horrelako jukutriak biluzteko.

Azkenik, Europatik kanpo ere herrialde berri bat jaio da. Ez independentea, egia da, baina milaka neska-mutilen borroka eta sakrifizioari esker eutsi dioten lurraldean konstituzioa aldarrikatu dute kurduek Sirian, Rojavan (mendebaldea). Herenegun ia berrogei gazte kurduri egin zieten agur Qamixlo hirian. Kurdistan multietniko eta multierlijiosoa jihadisten itsukeriatik askatu guran hil dituzte egunotan. Datorren astean, dagokien lekua eskatu dute Geneva-II negoziazioetan. Marka da, AEB oposizioa xaxatzen ibiltzea Suitzan egon dadin, eta Siriako eremu laiko, antijihadista eta demokratikoenaren ordezkariei atea ixtea. Kanpaina indartsua ari dira egiten kurduak, Lausanarik onartuko ez dutela esaten (1923ko hitzarmena hondamendia izan zen kurduentzat). Errusia alde dute eta bada nor gerra honetan. Baina gehiegitan galdu dute kurduek diplomaziaren mahaian borroka-zelaian herriko seme-alaben odolez irabazitakoa.
 

BERRIAn argitaratua