Kataluniako gutuna

Esanguratsua da zein ezberdin ikusi izan den amaitu berri dugun urtea Euskal Herrian eta Katalunian. Ekonomikoki datuak okerragoak dira Mediterraneoan, baina ilusioa borborka darie, etsipena perspektibaren gainetik ibili ohi den gure herriaren aldean.

Bartzelonan ekin diote atzerako kontaketari. Lehen erronka hamaika egun barru daukate: Espainiako konstituzioaren 150.2 artikulua baliatuta Madrilgo Parlamentuari erreferenduma baimentzea eskatuko diote. Hiru hil inguru joango ei dira hori gertatu eta ezetza jaso arte. Ordurako Europako hauteskundeen zurrunbiloan izango gara. Hor, ziur aski, elkarren aurkako interesak daude Euskal Herrian eta Katalunian. Euskal eta katalan independentisten koalizio batek potentzialitate handia dauka, EH Bildu eta ERC gutxienez barne hartuta —CUPek udaletatik maila nazionalera jauzi egiteko eztabaida asko izan zituen; ez dirudi Europako jokalekuan aritzeko asmorik daukanik orain bertan—. Baina arrisku bat ere bai: eskuin independentistari gailentzea, eta errezeloak eta zalantzak piztea CDC alderdian, hauteskundeak txarto irteten bazaizkie. Independentzia ekintza kolektiboa da, eta garrantzitsua da zalantzatia animatzea, hauspotzea gehien galduko duena —orain boterea daukana, esaterako—. ERC egiten ari den rola urtetan ikertu beharko da: CiUren Gobernuari babesa eta lasaitasuna ematen dio, baina zorrotz fiskalizatu ere bai bide independentistatik ez aldentzeko, geroz eta gehiago izango dituen tentazioei (txin txin, diruaren hotsa) muzin egiteko. Lan horrekin batera, baina, inkesta gehienek ematen dioten nagusitasunari uko egiten diote errepublikanoek. Artur Masek dauka aginte-makila, hari dagokio protagonismoa eta gidaritza. Ziur aski hortxe dago lezio handi eta eskuzabalena. Unean uneko botere kuota eta alderdikeriak baztertzea. Gasteizko Legebiltzarreko eguneroko miserietatik (ze ona Iñaki Iriondo kazetariaren txioa: «Independentistok utziko al diogu esateari EAJk zer egin behar duen eta sortu hori eginarazteko eskakizun soziala, Masi Katalunian bezala?»). Nafarroan aldaketa gauzatzeko ere ERCren lezioak aski baliagarri beharko luke abertzale suhar zein epelentzat: anbizio handieneko programa, alderdikeria txikieneko jarrera.

Kataluniako bidean, beraz, baimena eskatzea dator lehendabizi, alferrik izan arren. Baina horren aurretik egindako urratsa jakin dugu egunotan, eta ohi bezala sutu da Espainiako prentsa: Kataluniako Gobernuak Europako eta mundu osoko hainbat gobernuri bidalitako gutuna. Indartsua da. Artur Masek Angela Merkeli bidali dionak bospasei paragrafo ditu. Bertsio luzeak ez ditu bi folio betetzen (txostengintzan diharduzuenok, zailagoa baina praktikoagoa da orri bat edo biko komunikatu indartsua, bostekoa edo hamarrekoa baino): «Auzia politikoa da argi eta garbi, ez legalitateari buruzkoa (...) borondate politikoa baino ez da behar». Presidentearen agintea higatzeko Espainiatik egondako saiakerak salatzen ditu: «EBko kide izaten jarraitzea EBko estatuen erabaki politikoa izango litzateke». Hurrengo paragrafoan, gogora dakar Europako segurtasun-esparruan hutsune handia sortuko litzatekeela (Europako mapa batean oso argi ikus daiteke hori).

Espainiako erreakzioak, esperotakoak baina esanguratsuak izan dira. Haserre asko (zenbat egunkarik idatzi zuten ostiralean «traizio» hitza?), eta gutxietsi guran gehienak: «Inork ez dio jaramonik egin». Nazioarteak, Europak batez ere, geroz eta garrantzi handiagoa hartuko du, eta tentuz aztertu beharko dira adierazpen eta keinuak. Generalitat-eak dio gobernu batzuek erantzun dutela. Alemaniak, AEBk eta Erresuma Batuak berriz, gutuna jaso dutela esan dute, eta ez dutela ezer gaineratzeko gaiari buruz. Adierazpen labur hori ez da Kataluniako independentziaren aldekoa, baina aurkakoa dela esan ote dezakegu? Hau da, Espainiako Gobernuak nahiko lukeen mezua eman al du Berlinek, Kataluniako bidea hutsala dela eta ez duela independentzia onartuko? Horrelakorik ez dago arean. Espainiak martxan dauka diplomazia Kataluniako sezesioa geldiarazteko, eta «no comment» batzuk baino ez ditu lortu. Estatu onartu bat da Espainia; Katalunia Estatu horretako egitura autonomiko bat baino ez. Gaur gaurkoz, normala da auzia «barne-arazoa» dela esatea. Baina hori ez da Espainiarekiko inolako babesa. Ez dio aterik ixten sezesionismoari. Egin kontu, Kataluniak Espainiako legalitatearekin hautsi eta bere burua estatu aldarrikatzen duenean; talka une horretan, bitartekaritza lan soilak lehen aitortza ekarriko lioke Kataluniari. Eta ezusteko gehiago egongo direlakoan nago.

BERRIAn argitaratua