Independentismoa ezkerrekoa izan ohi dela diote
politika zientzietako adituek. Badira salbuespenak, azken urteotako
arrakastatsuenak ziur aski. Baina Katalunian, Euskal Herrian, Puerto
Ricon zein Eskozian, independentismoak alderdi eta mugimendu
iraultzaileetan dauka indar handiena. Egiaz, erronka nagusia sarritan
autonomismotik independentziara zalantzan dabiltzan elite ekonomikoak
erakartzea da. Independentisten arteko galdeketa eginez gero, beren
burua ezkertiartzat izan ohi dute gehienek.
Horrekin lotuta, antikolonialismoaren memoria dago, ezinbestean ezkertiar. Horraino ados egonda ere, XXI. mendean sartuta nagusitu diren demokrazia liberalen ideiekin bat egitean, hainbat arazo azaleratzen dira. Autodeterminazioa, gure testuinguru hurbiletik kanpo, ez da ezinbestean sezesioarekin lotzen; eta azken bost hamarkadetan sortu diren estatuek mesfidati hartzen dute independentismo usaina duen edozer. Metropolitik bereizten den koloniarako balio du, baina kasu, estatu bihurtutako kolonia ohian norbaitek bere bidea egin gura badu. Gutxienean traizioa leporatuko zaie, eta sarritan atzerriko interes ilunak.
«Zuen etorkizuna zuek zeuek hautatu behar duzue, ez guk ez beste inork ez dugu hor hitzik esan behar» entzuten dugularik, maite dugu musika, kantaria oso lagun izan ez arren. Britainiar doinuak dira, eta lehen ere gertatu izan zaigu: Euskal Herrikoa baino askoz zailagoa omen zen Ipar Irlandarako bake-prozesuko zutabeetako bat Azore uharteetako argazki famatuan ere badago, Irakeko gerraren bultzatzaile, Tony Blair da bere grazia.
Orain britainiarra eta kontserbadorea suertatu da erabakitze eskubidearen babesle nagusia. Katalan zein euskal independentistak liluratu zituen David Cameronek, Alex Salmondekin batera erreferendumerako hitzarmena izenpetu zuenean. Aurretik beste bat agindu du, 2013 honetan bertan eta askoz urrunago. Cameronek badaki irabazteko apustua dela: Falkland edo Malvina uharteek britainiar izan gura dutela berretsiko dute martxoan. Orain baina, Euskal Herrian ez da horrelako suhartasunik ageri. Areago, izan da sarean Argentinaren aldeko mezurik.
Arrazoi historikoak edo geografikoak aipa litezke. Arrazoiak arrazoi, baina, badago Cameronek darabilen argudio garrantzitsua, gurean independentismoak erabili duena. Erabakitze eskubidea, alegia. «Uharteetako etorkizuna bertan bizi direnek erabaki behar dute. Aurten erreferenduma izango dute eta espero dut Argentinako lehendakariak entzun eta onartuko duela falklandarrek beren etorkizunerako erabakitzen dutena».
Badakit, badaude argudio antikolonialistak horrelako galdeketen aurka, trikimailuak eta birpopulazioak aintzat hartzen edo independentziarako «berezko» eskubidea aldarrikatzen duena, herritarren borondatearen gainetik ere. Are gehiago, inperialismo berriaren formuletako bat da: puertorricoarrek AEBen erabat integratzea bozkatu arren, errazago da Washingtonek aurkakoa erabakitzea eta puertorricoar gutxik eskatu duten independentzia ematea. Beste horrenbeste iradoki du Ozeano Barean AEBen menpeko den Samoa Amerikarrarekin ere: baduela garaia estatu independentea eratzeko, samoarrek estatubatuar pasaportearekin jarraitzea nahiago luketen arren. Nortasuna garrantzitsua da, baina etorkizuna askatasunez erabakitzeko oinarrizko betebeharrek aseta behar dute. Osterantzean ez dago libreki ebazterik. Eta Samoa eta Puerto Rico legez ikus ditzakegu Martinika, Melilla, Kanariar Uharteak, Mayotte zein Reunion. Nork egin uko europar herritartasunari afrikar bihurtzeko?
Malvinetan, Amerika hegoaldean kokatuta ere, britainiarren ondorengoek osatzen dute biztanleria. Erresuma Batuak soka moztu nahiko balu ere, bertakoek nahiago lukete estatu independentea eraiki eta ez Argentinako zati bihurtu. Eta horrelakoetan, zilegi ote da inork nahi ez duen estatu batera behartzea herritarrak?
«Kataluniak aliatua dauka Cameronekin», esan diote Esquerra Republicanak Espainian duen diputatuari, Alfred Boschi. Horren erantzuna: «Kataluniak aliatua britainiar tradizio demokratikoan dauka». Kosovoko albaniarrak ere hastapen antikolonialistatik AEBen kuttun izatera pasa dira. Morrontza hori barik ere, interes ezkutu eta jukutria guztiekin, erabakitze eskubideak anglosaxoniar ereduko liberalismoan arrazoibide indartsua dauka. Independentismoak Latinoamerikako antikolonialismoarekin daukana baino gehiago.
Horrekin lotuta, antikolonialismoaren memoria dago, ezinbestean ezkertiar. Horraino ados egonda ere, XXI. mendean sartuta nagusitu diren demokrazia liberalen ideiekin bat egitean, hainbat arazo azaleratzen dira. Autodeterminazioa, gure testuinguru hurbiletik kanpo, ez da ezinbestean sezesioarekin lotzen; eta azken bost hamarkadetan sortu diren estatuek mesfidati hartzen dute independentismo usaina duen edozer. Metropolitik bereizten den koloniarako balio du, baina kasu, estatu bihurtutako kolonia ohian norbaitek bere bidea egin gura badu. Gutxienean traizioa leporatuko zaie, eta sarritan atzerriko interes ilunak.
«Zuen etorkizuna zuek zeuek hautatu behar duzue, ez guk ez beste inork ez dugu hor hitzik esan behar» entzuten dugularik, maite dugu musika, kantaria oso lagun izan ez arren. Britainiar doinuak dira, eta lehen ere gertatu izan zaigu: Euskal Herrikoa baino askoz zailagoa omen zen Ipar Irlandarako bake-prozesuko zutabeetako bat Azore uharteetako argazki famatuan ere badago, Irakeko gerraren bultzatzaile, Tony Blair da bere grazia.
Orain britainiarra eta kontserbadorea suertatu da erabakitze eskubidearen babesle nagusia. Katalan zein euskal independentistak liluratu zituen David Cameronek, Alex Salmondekin batera erreferendumerako hitzarmena izenpetu zuenean. Aurretik beste bat agindu du, 2013 honetan bertan eta askoz urrunago. Cameronek badaki irabazteko apustua dela: Falkland edo Malvina uharteek britainiar izan gura dutela berretsiko dute martxoan. Orain baina, Euskal Herrian ez da horrelako suhartasunik ageri. Areago, izan da sarean Argentinaren aldeko mezurik.
Arrazoi historikoak edo geografikoak aipa litezke. Arrazoiak arrazoi, baina, badago Cameronek darabilen argudio garrantzitsua, gurean independentismoak erabili duena. Erabakitze eskubidea, alegia. «Uharteetako etorkizuna bertan bizi direnek erabaki behar dute. Aurten erreferenduma izango dute eta espero dut Argentinako lehendakariak entzun eta onartuko duela falklandarrek beren etorkizunerako erabakitzen dutena».
Badakit, badaude argudio antikolonialistak horrelako galdeketen aurka, trikimailuak eta birpopulazioak aintzat hartzen edo independentziarako «berezko» eskubidea aldarrikatzen duena, herritarren borondatearen gainetik ere. Are gehiago, inperialismo berriaren formuletako bat da: puertorricoarrek AEBen erabat integratzea bozkatu arren, errazago da Washingtonek aurkakoa erabakitzea eta puertorricoar gutxik eskatu duten independentzia ematea. Beste horrenbeste iradoki du Ozeano Barean AEBen menpeko den Samoa Amerikarrarekin ere: baduela garaia estatu independentea eratzeko, samoarrek estatubatuar pasaportearekin jarraitzea nahiago luketen arren. Nortasuna garrantzitsua da, baina etorkizuna askatasunez erabakitzeko oinarrizko betebeharrek aseta behar dute. Osterantzean ez dago libreki ebazterik. Eta Samoa eta Puerto Rico legez ikus ditzakegu Martinika, Melilla, Kanariar Uharteak, Mayotte zein Reunion. Nork egin uko europar herritartasunari afrikar bihurtzeko?
Malvinetan, Amerika hegoaldean kokatuta ere, britainiarren ondorengoek osatzen dute biztanleria. Erresuma Batuak soka moztu nahiko balu ere, bertakoek nahiago lukete estatu independentea eraiki eta ez Argentinako zati bihurtu. Eta horrelakoetan, zilegi ote da inork nahi ez duen estatu batera behartzea herritarrak?
«Kataluniak aliatua dauka Cameronekin», esan diote Esquerra Republicanak Espainian duen diputatuari, Alfred Boschi. Horren erantzuna: «Kataluniak aliatua britainiar tradizio demokratikoan dauka». Kosovoko albaniarrak ere hastapen antikolonialistatik AEBen kuttun izatera pasa dira. Morrontza hori barik ere, interes ezkutu eta jukutria guztiekin, erabakitze eskubideak anglosaxoniar ereduko liberalismoan arrazoibide indartsua dauka. Independentismoak Latinoamerikako antikolonialismoarekin daukana baino gehiago.
BERRIAn argitaratua
No comments:
Post a Comment