Lehen hamarkadetako ahaleginen ostean, britainiarrak munduko potentzia garrantzitsuena ziren XIX. mendean. Espainiak aspaldiko oroitzapen zuen posizio hori: Ameriketako ia lurralde guztiak matxinatu eta independentzia eskuratu zuten mende hasierako gerretan, eta amaieran azken koloniak galdu zituen, berriz ere inperio anglosaxoniar baten eskutan, AEB oraingo honetan.
II. Mundu Gerran hainbat negoziaziotako mintzagai izan ei zen hiria, Hitler eta Francoren artean ere bai. 1954tik Gibraltarren aurkako neurriak hartu zituen Espainia frankistak. Nazio Batuen lurralde kolonizatuen zerrendan sartzea lortu zuen Espainiak, eta 1964tik Londresen eta Madrilen arteko negoziazioak izan ziren. 1967an erreferenduma egin zuten; %95eko parte hartzearekin, %99,64k britainiar subiranotasuna hautatu zuten. Berrogeita lau lagunek baino ez zuten hobetsi Espainiako zati izatea, britainiar nortasuna errespetatuko zitzaiela agindu arren. Hala eta guztiz, hiriak bere burua autodeterminatu bazuen ere, NBEren zerrendan dirau Gibraltarrek. Espainiaren lurralde-osotasunaren aitzakian, gibraltardarren «interesak» aipatzen dira, baina ez da aintzat hartzen gibraltardarren «borondatea», ez eta subjektu gisa onartzen ere.
1969an Gibraltargo Konstituzioa onartu zuten. 1713tik hiriaren estatusean egondako aldaketa nagusia zekarren: britainiar gobernuak ez zuela inoiz adostuko Gibraltargo herritarrak beste estatu baten soberaniapera pasatzea, haiek demokratikoki eta askatasunez adierazitako borondatearen aurka. Francoren Espainiaren erantzuna muga ixtea izan zen. Hamahiru urtez egon zen Gibraltar bakartuta; berriz ere setioa sentitzen zuten gibraltardarrek.
Espainiak konkistan sinetsi du betitik, inor limurtzean eta borondatez bereganatzean baino gehiago. Mendeetako gainbehera «dena ala ezer ez» horretan oinarritu zaio, bere posizioari zurrun eusten, azkenean posizio hori guztiz hautsi eta erabat galdu arte.
Azken hogeita hamar urteotako jarreran une gogorragoan eta negoziaziora emanagoak izan ziren beste batzuk izan dira, baina elementu komun bat beti: gibraltardarrei hitzari jaramonik, subjketu izaera bera ukatzea, eta Londresi soilik aitortzea hitz hori balizko negoziazioetan. Baina zeinen bide laburra zen agerian utzi zuen horrek 2002an: Espainiak eta Erresuma Batuak subiranotasuna partekatuari buruz lortutako hitzarmena atzera bota zuten gibraltardarrek erreferendumean.
2003tik sortutako Espainiako gobernu sozialistak ez zuen Gibraltar bereganatzeko urratsik egin, baina gutxienez, mahaira onartu zuen lehen aldiz. Eskuindarrek gogor kritikatu zuten, eta boterea lortzeaz gero PPk berriz ukatu dio hitza, zuzenean Londresekin negoziatu beharra duelakoan. Erresuma Batuak, baina, aspaldi heldu zion autodeterminazio eskubideari oinarrizko printzipio gisa. Egia da hiriak deskolonizatu beharreko lurraldeen zerrendan jarraitzen duela, bai Gibraltargo gobernuak bai Erresuma Batukoak hiria lurralde «autodeterminatutzat» jo arren, behin eta berriz agerian utzi baitu britainiartasuna eta, batez ere, Espainiarekin bat egitearen aurkako jarrera.
Espainiak 1713ko akordioa du aipagai. Historia borondatearen aurka. Hiru mendetako porroten zerrenda da Espainia. Erresuma Batuak inperioa bortitza eratu eta desegin zuen, eta gaur eguneraino datorren lotura eta kolonia ohien sarearen zentro da Londres oraindik. Potentzien arteko gerrak sortutako subjektu koloniala izan zen Gibraltar, bai, baina horrek ez du atzera bueltarik. Etorkizuna da negoziatu beharrekoa, ez iragana. Eta etorkizuna gibraltardarren esku egongo da.
BERRIAn argitaratua
No comments:
Post a Comment