Hizkuntza biziak

Kostatzen zaigu europar ereduak esportatzen ibili barik bidaiatzea. Garifuna herrietatik maia komunitateetara eta atzera Hondurasko kostako herrixka garifunetara itzuli. Kolon eta Europako mertzenario taldea Ameriketara heltzean aurkitu zituzten pertsonak hamarkada gutxian desagerrarazi zituzten. Hego Ameriketako zenbait lekutan mintzo dute haren antzekorik... eta Amerika Erdialdeko bazter honetan. Zelan? Karanbolak: taino indigena haien genozidioa laster burutu arren, euren atzetik zetorren beste talde indigenak -historikoki karibe deitu izan zaion hark-, aurreko taldekoen emazteak bahitu izan ei zituen... eta hizkuntza amak transmititu ohi du. Herri borrokalari hark uharte pare baten baino ez du iraun, hizkuntza aspaldi galduta. Ondorengo asko Amerika Erdialdean topatu ditugu, ordea, britainiarrek XVIII. mendean menperatu ostean honaino deportatuta. 3.000 laguneko taldea afrikar iheslariekin batu zen, hizkuntza indigena, kontinente bien ohiturak eta sinesmenak nahasi eta azalean beltza nagusi. Eta 3.000 horietatik ehunka mila daude egun Belizetik Nikaraguara bitartean. Hizkuntza bizi-bizi aurkitu dugu sarri, ume txikienek ere badarabiltela sarri, eta gaztelera kaskarra adineko askok. Baina HIESari buruzko afixen bat salbu, dena dago ingelesez edo gaztelaniaz. Ez dugu eurozentrista agertu gura zer egin behar duten esaten, gazteleraz gurago duten gazteak entzun ditugu, ordea, garifunerazko eskola orduren bat lortzeko asmoarekin konforme ikusten ditugu, eta ezin eragotzi oharraraztea. Arriskua uste baino hurbilago sumatzen diegu. Baina gu ez gara nor zelan jokatu esateko.