2006-09-10

Dodotik ziber-uhartera

Berrian argitaratua 2006-9-10ean

Mascarenhas artxipelagoa Indiara bidean geltoki garrantzitsuena izan zen mendetan. Esperantza Oneko Lurmuturra igarota, edateko urez hornitzeko uharteak ziren. Portugaldarrek biztanlerik ez, baina dodo (ergel) izena jarri zioten txoria aurkitu zuten. Gizakiengana jakin-minez hurbiltzen zen lapikora bidean zela sumatu ezinik, mendetan inolako harraparirik gabe, hegaz egiteko gaitasuna galdu eta arrautzak edonon jartzen ohitu zen. Nederlandarrek eta eurekin heldutako arratoiek egin zuten beste guztia, urte gutxian ez zen dodorik. Lewis Carrollek Alicerentzat berreskuratu zuen. Gaur Maurizio uharte turistikoa da, eta oroigarri salduena existitzen ez den animalia baten irudi, postal eta panpinak dira.

Frantsesekin esklaboak heldu ziren, eta britainiarrekin langile indiarrak. Ingelesa da egun hizkuntza ofiziala, baina ia egunkari guztiak dira frantsesez, eta kreolera da nagusi kalean. Independentziaz geroztik nortasunaren ikur nagusi bihurtu da kreolera, bitxia da indiarrak frantses ukituarekin entzutea. Eurak izan dira kreoleraren bultzatzaileak, nortasun nazionala sendotu guran. Deskolonizazio urteetan zuri apurrek eta gutxiengo kreoleak -uharteko aberats eta txiroenek- independentziaren aurka bat egin zuten, gurago britainiar kolonia indiarrak nagusi ziren estatu baino. Gaur Afrikako bigarren estatu aberatsena dira, lehen zibez-uhartea bihurtzear. Eta bada dodoaren hezurduretako ADNarekin txoria berpiztea eskatzen duenik ere. Batzuetan gogoa ematen du dena pikutara bidali eta hiru mende barru berpizteko.

No comments: