Berria-rako idatzia
Afrikan agure bat hiltzea liburutegi bat erretzea bezala da. Amadou Hampate Ba-ren berbak, Malin egondako idazleetan arrakastatsuena. Frantsesez idatzi zuen, ama-hizkuntza, peul edo fulde etniak darabilen fulfulde hizkuntza, transkribatu eta idazteko lehen urratsak ere berak eman zituen arren. Etnia bitxia da peula, gaurko Senegalen du jatorria, eta handik ekialderanzko bidea eginez, Afrikako lurralde zabal batean bizi diren nomadak dira, egungo Sudaneraino. Herrien inguruan bizi ohi dira, askotan ijitoak gogorarazi dizkidate beren etxolak ikusita eta euren bizimoduaren berri izanda, baina Maliko gizartean, adibidez, askoz pisu handiagoa daukate. Bandiagaran izan gara egunotan, dogon etniako herriak bisitatzen. Dogon hizkuntzako dialektoak hain dira ezberdinak ze, fulfuldea darabilte elkarrengandik urrun bizi diren dogonek. Bandiagaran ere fulfuldea da nagusi, dogonak askoz gehiago izan arren. Hau da, Afrikako inguru honetako etniek etxeko hizkuntza dakite, banbara ere bai Estatuko hizkuntza baita, eta fulfuldea, herritik irteterakoan beti erabili izan den hizkuntza denez. Eskolara joan direnek frantsesa ere bai, eta turismoak indarra hartu ahala ingelesa ere sartzen ari da. Herririk herri gidari izan dugun mutilak dozena erdi-hizkuntza dakizki, eta analfabetoa da. Gaur, dogonen dantza eta ospakizunetako irudi ederrez hornitutako eskolako kaiera erakutsi digu eskolume batek. Testu guztiak frantses hutsez, horratik. «Eskolan frantsesez bakarrik egiten dugu». Eta istorioa ezagutzen nuela iruditu zait, etxetik bost mila kilometrora.
No comments:
Post a Comment