Independentistak Sardinian

Mediterraneoko uharte handienak Italian daude. Italiarenak dira, hobe esan. Sizilia Italiako zati irudika dezakegu, botaren puntaren aurrean, baina Sardinia ez da Italia. «Italiaren Irlanda da», zioen The New York Times-ek herenegun; Erromak uhartearekiko izan duen jarrera koloniala gogoan, eta uharteak Italiari emandakoa ahaztu barik: Antonio Gramsci pentsalaria edo Grazia Deledda Literatur Nobel sariduna, besteak beste.

Jason Sorens ikerlearen Secession liburuan, teoria apurtzen duen adibidea da Sardinia: uhartea da, baztertuta dago, metropolitik urrun, hizkuntza propioa dauka… sezesionismoak indarra izateko ezaugarri asko, baina datuen arabera —azken hamarkadetako hauteskundeen emaitzak, funtsean— ez da halakorik gertatzen. Sardinieraren prestigio faltari egozten dio Sorensek sezesionismoaren indar apal hori —gaur ere italiera da nagusi alderdi independentistetan ere, sardinieraren edo uharteko beste hizkuntzen aurretik—. Baina gogora zekarren: «Sardiniako nortasun nazionala garatuko balitz, sezesionistek askoz arrakasta handiagoa izan lezakete». Une hori iritsi dela uste dute askok.

Gaurko hauteskundeetan ikusiko da. Michela Murgia idazle arrakastatsu eta independentista lehen lekuan ageri da hainbat inkestatan, zentro-eskuin eta zentro-ezker banaketa tradizionalaren gainetik. Kanpaina garratza izan da, zabarra ere bai: Murgiak «Schettino» izatea leporatu zion Ugo Cappellacci egungo gobernadoreari; hogeita hamar lagun ziren Costa Concordia kruzeroak hondoa jotzean alde egin zuen kapitaina, alegia. Cappellacci itsasontzi-konpainien pribatizazioan egindako iruzurrengatik kondenatu zuten, baina ez da isilik gelditu: Silvio Berlusconi miretsiaren pare, Murgia Costa Concordia dela eta haren moduan joango dela hondora esan du... aurkariari lodi deitzeko.

Hirugarren hautagaia zentro-ezkerreko Alderdi Demokratako buru Francesco Pigliaru da, orain arteko oposizio burua. Murgia independentistarekin botoa alferrik ez galtzeko diotse sardiniarrei, eskuinak berriz irabaztea ekarriko duela argudiatuta. Ikusteko dago Italiako azken gertakariek eta Enrico Lettaren dimisioak zein ondorio dakartzan Alderdi Demokratarako. Baina independentismoak inoizko babes handiena lortzear dirudi, Italian alderdi tradizionalekiko haserrea ere baliatuta. Ez da Sardinian soilik gertatu: Hego Tirolen aspaldikoa da Italiarekiko legitimazio-falta,eta berriki Trieste Libera mugimenduak ere indar handia hartu du. 1947an Jugoslaviarekin akordioa eginda Trieste Hiri Libre izendatu zutela gogorarazi dute, eta akordio horrek indarrean dirauela.

Udan hautagaia aurkeztu eta kanpainari ekin ziotenean —Laura Mintegi egon zen ekitaldian—, nekez pentsatuko zuen Sardegna Possibile koalizioak horrelako arrakastarik. Italiako politikan ohi denez, hainbat alderdi eta hautagai txiki ere badaude, autonomismotik independentismora eta eskuinetik ezker iraultzailera doazenak. Are gehiago, bi alderdi italiarrek babesle dituzte gutxienez autonomista eta sarritan independentista gisa ageri diren taldeak ere; Erromako sukurtsal izateak ez die eragotzi izan sardiniar politikariei independentismotik hurbileko diskurtsoa izatea.

Michela Murgiaren zerrenda indartsuaren aldean, ez zaizkio kritikoak falta independentisten artean. A Manca pro s'Indipendentzia talde iraultzailetik datorren Pier Franco Devias, esaterako, iaz Murgiaren taldetik bereizitako Fronte Independentista Batuko hautagaia da. Baina Sardinia independentearen hautua agerian daraman koalizio batek lehen aldiz jo du hain goian inkestetan. Arreta berezia mereziko du Sardiniak datozen egunetan, ehuneko bostera iristen ez zen independentismoak iragarri besteko astindua baldin badakar uharteko politikara. Ados, gaur-gaurkoz ez dago Sardiniako estatua sortzeko proposamen artikulatu bat, Eskozian edo Katalunian egon daitekeen legez —bidaia ugari egin dituzte azken asteotan Bartzelonara, eta ezin ahaztu Sardinako l'Alguer herri katalan-hiztunaren konexioa—. Baina Erromatik bereizi eta Sardinia sardiniarren esku geratzea, azken urteotako umiliazioak astintzea —Silvio Berlusconi bera protagonista zela horietako askotan—, oso urrats garrantzitsua izan liteke.

BERRIAn argitaratua