BERRIAn argitaratua
Irandarren xalotasuna burumakur dabilen edonor altxaraztekoa da. Ingeles perfektuan mintzatu zaizkidan dozena erdi lagun ezagutu ditut egun gutxian, inoiz ere herrialdetik irten gabeak. Eta ingeles hiztuna neronek aurkitu ez dudanean, kurduek, pertsiarrek, azeriek eurek topatu dute lagunen bat, zubi-lana egin dezan, hain dute handia jakinmina.
Federico Garcia Lorca idoloa da Iranen. Beste inon ez dut ikusi andaluziar poetaren lana horrenbeste jendek ezagutzen duen herrialderik. Lehen lagunak etxeko egongelan zeukan bere posterra. New Yorkeko poetaz, Bernarda Albaz, ijito-poemez mintzatu zaizkit Yazdeko mausoleoetan, Isfahango mezkitetan eta Kurdistango mendietan. Poesiatik antzerkira, literaturatik gerrara eta heriotza zigorretik homosexualitatera eraman genuen gaia. Poetaren homosexualitatearen berri harrituta hartzen zuten Lorcaren lanez nik baino gehiago zekitenek. Eta zertan ukatu, lehendabizi Barcelona-Real Madrid, bigarren Lorca eta hurrena Borges eta Garcia Marquez aipatzen zidaten lagunek ezin gusturago egiten zuten jauzi ohiko ordenatik.
Mundu guztian legez, ohe-kontuek ikusmin handia pizten dute Iranen ere. Sexualitateak oro har, homo zein hetero. «Zein iritzi duzu homosexualitateaz?» galderaren xalotasunak neutralizatzen nau, eta askatasunaren balioaz zerbait diotsot. Bezperan etxera gonbidatu ninduen Ahmadinejad-zaleaz oroitzen naiz, familiarekin bazkaldu ostean irribarre egin eta bere bizarraren latza sentitu nuen masailean, musu suharra ematen zidala.
«Baina herri musulmanetan gizonek elkarri eskua ematea eta musuek ez dute zerikusirik homosexualitatearekin!» gaztigatu dit lagunak. Ezetz ba, ez naizela homo edo hetero izateaz ari, afektibitateaz eta sexualitate askeaz baino. Eta Vatikano eta Espainiako beleei txakurrarenak esaten dizkieten ezkertiarrak zergatik dauden horren isilik homosexualen urkatzaileen aurrean.
2009-06-28
2009-06-21
Elizgizonen defentsan
BERRIAn argitaratua
Ez dira horren desberdinak elkarrengandik», esan du Obamak, Mahmud Ahmadinejad eta Mir Hossein Mousavi hizpide hartuta. Zergatik, beraz, Mousaviren aldeko jarrera argia mendebaldean? Funtsean, jakina delako bata zein bestea hautatu benetako agintea beste nonbait dagoela. Agintari Gorenak erabakitzen du nor den hautagai eta nor ez, eta bera buru duen elizgizon multzoak mugitzen ditu Irango benetako hariak. Parte hartzea oso handia dela dio erregimenak, ez dela iruzurrik egon eta Ahmadinejaden garaipena erabatekoa dela. Ez daukat irizpide nahikorik aurkakoa diotenen alde jartzeko, baina kontua da hauteskunde garbiak izateko bermerik ez dagoela, eta emaitzak emaitza, berme faltak aski behar luke prozesua ezbaian jartzeko.
Badakit munduaren hipokrisiaz, ezagutzen ditugu Bushen 2000ko iruzurra, Saudi Arabiako demokrazia falta eta emakumeen eskubideen zapalkuntza, eta ondotxo dakigu Ekialde Hurbilean bakerako arrisku handiena Israel dena. Baina lar erraza da horiek salatzea, eta izpiritu kritikoa behe-beheko mailara jaistea Iranekin, zapaltzailea etsaiaren etsaia delako. Tamalgarria da Latinoamerikako ezkertiarrek erregimen ultraeskuindar erlijiosoari babesa ematea.
Homosexualak urkatu, kazetariak espetxeratu, feministak erbesteratu, balutxiak, kurduak zein arabiarrak zapaldu, komunistak torturatu; horiek Irango errepublika islamikoaren balentrietako batzuk. Mousavik ez zituen bidegabekeria guztiak bertan behera utziko. Mendebaldeari ere axola gutxi giza eskubideek. Aski esanguratsua da, auzi nuklearrarekin alderatuta, gai horiek hedabideetan daukaten leku apurra. Baina Khamenei eta beste aiatolak defendatzea, kritikak, kasualitatez, inperialismoaren interesekin bat egingo lukeela-eta, ezkerraren lotsagarri da.
Ez dira horren desberdinak elkarrengandik», esan du Obamak, Mahmud Ahmadinejad eta Mir Hossein Mousavi hizpide hartuta. Zergatik, beraz, Mousaviren aldeko jarrera argia mendebaldean? Funtsean, jakina delako bata zein bestea hautatu benetako agintea beste nonbait dagoela. Agintari Gorenak erabakitzen du nor den hautagai eta nor ez, eta bera buru duen elizgizon multzoak mugitzen ditu Irango benetako hariak. Parte hartzea oso handia dela dio erregimenak, ez dela iruzurrik egon eta Ahmadinejaden garaipena erabatekoa dela. Ez daukat irizpide nahikorik aurkakoa diotenen alde jartzeko, baina kontua da hauteskunde garbiak izateko bermerik ez dagoela, eta emaitzak emaitza, berme faltak aski behar luke prozesua ezbaian jartzeko.
Badakit munduaren hipokrisiaz, ezagutzen ditugu Bushen 2000ko iruzurra, Saudi Arabiako demokrazia falta eta emakumeen eskubideen zapalkuntza, eta ondotxo dakigu Ekialde Hurbilean bakerako arrisku handiena Israel dena. Baina lar erraza da horiek salatzea, eta izpiritu kritikoa behe-beheko mailara jaistea Iranekin, zapaltzailea etsaiaren etsaia delako. Tamalgarria da Latinoamerikako ezkertiarrek erregimen ultraeskuindar erlijiosoari babesa ematea.
Homosexualak urkatu, kazetariak espetxeratu, feministak erbesteratu, balutxiak, kurduak zein arabiarrak zapaldu, komunistak torturatu; horiek Irango errepublika islamikoaren balentrietako batzuk. Mousavik ez zituen bidegabekeria guztiak bertan behera utziko. Mendebaldeari ere axola gutxi giza eskubideek. Aski esanguratsua da, auzi nuklearrarekin alderatuta, gai horiek hedabideetan daukaten leku apurra. Baina Khamenei eta beste aiatolak defendatzea, kritikak, kasualitatez, inperialismoaren interesekin bat egingo lukeela-eta, ezkerraren lotsagarri da.
2009-06-16
Pertsiako mila eta bat gauak
BERRIAn argitaratua
Pertsiako hiriburu zaharrean, Islamaren hiriburu kulturalean, Isfahanen, bozen emaitzen inguruko askotariko iritziak daude; tradizioak eta modernitateak bat egiten dute bizitzako alor askotan, baita politikan ere.
Persepolisko harri multzotik inguru hau zer izan zen irudikatzea zaila da lehen begiratuan. Jauregitzarraren maketa ikusi arte. Dario enperadorea eraikitzen hasi eta Kherkhes bere seme eta Artakherkhes bilobek amaitu zuten. Herodotok aipatu zuen, eta Ryszard Kapuscinskiren azken liburuetako bateko pasarte interesgarrienetakoa ere biltzen du.
Persepolis izena, baina, greziarrengandik jaso dugu. Pertsiarren hiria esan gura du. Duela 2.500 urte, barbaro hitzak greziarra ez zena esan gura zuen, baina pertsiarrengatik jaso zuen gaurko esangura. Inperio asiarrak heleniarren aurka oldartuta ere Termopiletan greziarrak gailendu ziren, eta, geroztik, europar demokrazia asiar-kanpotar basatien aurkako eskema errepikatu dugu. Islama iritsita ere, gainontzeko musulmanek okerreko bidea deritzena hartu zuten pertsiarrek, Aliren jarraitzaileena, xiismoa alegia. Eta XXI. mendean, gaizkiaren ardatzean goi-goian ikusten jarraitzen dugu Iran.
Persepolis turistaz gainezka dago, etxekoak gehienak, bere herriko ondarea ezagutzera etorriak. Shiraz hiritik honainoko 70 kilometroetan, picnic egiten daude familiak parkeetan. Pertsiarren hiririk garrantzitsuenetakoan, iraultzaren eta Irakeko gerrako martirien alde egiten dute otoitz mezkita nagusian, bekokia hilobiak gordetzen dituzten hesietan kokatu eta musu ematen dute, barruraino iristen den sentimendua. Ruhola Khomeiniren irudiak nongura daude noski, eta pasaporteari begira bi gai nagusitzen dira: Bartzelona edo Real Madril (Ekialde Hurbil osoan legez), eta Federico Garcia Lorca, beste leku gutxitan bezala. Leku gutxitan ez bezala maite dute poesia irandarrek.
Poetak, dantzariak...
Isfahan labea da arrastiko lehen orduetara arte. Baina Pertsiako hiriburu zaharrak beste itxura bat ageri du ilunabarrean. Poetak, dantzariak eta musikariak daude zubietan. Behialako te-etxeak ixten joan dira urteotan, ofizialki tabakoaren aurkako kanpaina Iranera ere heldu dela eta. «Txepelkeria hutsa da», dio Mir Hussein Mousavi erreformistaren zinta berdea aldean propaganda banatzen duen neska batek, «hemen alde guztietan erretzen ditu jendeak zigarroak, bost axola zitzaien nargilea (uretako pipa) erretzea. Arriskua bestelakoa zen, mutilak eta neskak elkarrekin biltzeko lekuren bat izatea».
Imam plazan (Munduaren erdia deitu zuten horretan), gazteak motorrean dabiltza burrunbaka oihuka, xingola laranjekin. Mahmud Ahmadinejaden jarraitzaileak dira. Plazaren iparretik abiatzen den bazarrean sakondu ahala ugaritu egiten dira presidentearen aldeko afixak. Plazan bertan, ehunka pertsona, izozkia jaten, udaberri amaierako ilunabar epela gozatzen, motorzaleei ezaxola gehienak. Ume bat «Ahmadinejad, Ahmadinejad» oihuka puxtarria eskuetan. Handik hurbil, berriz ere gazteak, neskak ere dotore buruzapia ahalik eta atzeren, ilea nork gehiago erakutsiko, Mousaviren propaganda banatzen.
Mutil bat hurreratu da, «bota egin behar dugu zoro ultra hori», esanez. Lehen aldiz buruz buruko telebistako eztabaidak egon direnetik jendea are sutsuago dabil. Txakurrarenak esan dizkiote elkarri hautagaiek. «Ahmadinejadekin jarraituz gero, gerra daukagu berehala. Zertarako hasi behar zuen inor probokatzen Holokaustoari buruzkoak esaten». Iranen erdialdeko eremu pertsiar xiitan dagoela jakitun argi dago zein babestuko zuen. «Bai, hiriko erdialdean, nekazari eremuetan Ahmadinejadek babesa dauka, baina gazteen artean, klase ertaineko auzuneetan bat ere ez. Jolfakoa naiz, ama armeniarra eta aita musulmana ditut, eta gurean berdea da jaun eta jabe».
Burgesia erreformista
Jolfa auzoa berez Iran iparreko muga herria da, baina hango biztanle armeniarrak duela lau mende ekarri zituzten Isfahanera. Jolfa Berrian Vank katedrala dute helmuga turistek. Auzoko hamahiru elizetako bat da. Egun 6.000 dira armeniar kristauak, eta musulmanen betebehar -ilea estaltzearena agerikoena- eta debeku -alkohola, kasu- berberak izanda ere, begi bistan dago auzoak klase ertainetik nabarmen gora egiten duela. Burgesia erreformistaren txokoetako bat da, Mousaviren kolore berdeak harro-harro ageri dira bazter guztietan. Baina badakite sei mila baino ez direla, eta jasangaitz zaien sistema iraultzea oso zaila dela. Sistema bera ondo gotortuta dagoelako alde batetik, baina biztanle xiita behartsu asko eta askoren babesa daukalako bestetik.
Pertsia zaharra utzi eta Kurdistanera iritsita hain da handia sistemarekiko amorrua ze, kanpotik bakarrik alda daitekeela uste dute. «Ahmadinejadekiko gorrotoa oso handia da, eta batzuk joango dira Mousaviren edo Mehdi Karroubiren alde bozkatzera», dio Mahabaden alderdi kurdu debekatu bateko -kurdu eta debekatu erredundantzia da- militante batek.
1946an XX. mendeko estatu kurdu bakarra aldarrikatu zuten hiri horretan Sobietar Batasunaren babesarekin; hamar hilera Stalinek pertsiarrekin hitzarmena lortu eta berehala urkatu zituzten Mahabadeko buruzagiak. «Baina gehienoi bost axola hauteskundeak, erreformistak hobeak izanda ere, ez diogu gure botoarekin zilegitasunik eman elizgizon hiltzaileen sistema honi».
Pertsiako hiriburu zaharrean, Islamaren hiriburu kulturalean, Isfahanen, bozen emaitzen inguruko askotariko iritziak daude; tradizioak eta modernitateak bat egiten dute bizitzako alor askotan, baita politikan ere.
Persepolisko harri multzotik inguru hau zer izan zen irudikatzea zaila da lehen begiratuan. Jauregitzarraren maketa ikusi arte. Dario enperadorea eraikitzen hasi eta Kherkhes bere seme eta Artakherkhes bilobek amaitu zuten. Herodotok aipatu zuen, eta Ryszard Kapuscinskiren azken liburuetako bateko pasarte interesgarrienetakoa ere biltzen du.
Persepolis izena, baina, greziarrengandik jaso dugu. Pertsiarren hiria esan gura du. Duela 2.500 urte, barbaro hitzak greziarra ez zena esan gura zuen, baina pertsiarrengatik jaso zuen gaurko esangura. Inperio asiarrak heleniarren aurka oldartuta ere Termopiletan greziarrak gailendu ziren, eta, geroztik, europar demokrazia asiar-kanpotar basatien aurkako eskema errepikatu dugu. Islama iritsita ere, gainontzeko musulmanek okerreko bidea deritzena hartu zuten pertsiarrek, Aliren jarraitzaileena, xiismoa alegia. Eta XXI. mendean, gaizkiaren ardatzean goi-goian ikusten jarraitzen dugu Iran.
Persepolis turistaz gainezka dago, etxekoak gehienak, bere herriko ondarea ezagutzera etorriak. Shiraz hiritik honainoko 70 kilometroetan, picnic egiten daude familiak parkeetan. Pertsiarren hiririk garrantzitsuenetakoan, iraultzaren eta Irakeko gerrako martirien alde egiten dute otoitz mezkita nagusian, bekokia hilobiak gordetzen dituzten hesietan kokatu eta musu ematen dute, barruraino iristen den sentimendua. Ruhola Khomeiniren irudiak nongura daude noski, eta pasaporteari begira bi gai nagusitzen dira: Bartzelona edo Real Madril (Ekialde Hurbil osoan legez), eta Federico Garcia Lorca, beste leku gutxitan bezala. Leku gutxitan ez bezala maite dute poesia irandarrek.
Poetak, dantzariak...
Isfahan labea da arrastiko lehen orduetara arte. Baina Pertsiako hiriburu zaharrak beste itxura bat ageri du ilunabarrean. Poetak, dantzariak eta musikariak daude zubietan. Behialako te-etxeak ixten joan dira urteotan, ofizialki tabakoaren aurkako kanpaina Iranera ere heldu dela eta. «Txepelkeria hutsa da», dio Mir Hussein Mousavi erreformistaren zinta berdea aldean propaganda banatzen duen neska batek, «hemen alde guztietan erretzen ditu jendeak zigarroak, bost axola zitzaien nargilea (uretako pipa) erretzea. Arriskua bestelakoa zen, mutilak eta neskak elkarrekin biltzeko lekuren bat izatea».
Imam plazan (Munduaren erdia deitu zuten horretan), gazteak motorrean dabiltza burrunbaka oihuka, xingola laranjekin. Mahmud Ahmadinejaden jarraitzaileak dira. Plazaren iparretik abiatzen den bazarrean sakondu ahala ugaritu egiten dira presidentearen aldeko afixak. Plazan bertan, ehunka pertsona, izozkia jaten, udaberri amaierako ilunabar epela gozatzen, motorzaleei ezaxola gehienak. Ume bat «Ahmadinejad, Ahmadinejad» oihuka puxtarria eskuetan. Handik hurbil, berriz ere gazteak, neskak ere dotore buruzapia ahalik eta atzeren, ilea nork gehiago erakutsiko, Mousaviren propaganda banatzen.
Mutil bat hurreratu da, «bota egin behar dugu zoro ultra hori», esanez. Lehen aldiz buruz buruko telebistako eztabaidak egon direnetik jendea are sutsuago dabil. Txakurrarenak esan dizkiote elkarri hautagaiek. «Ahmadinejadekin jarraituz gero, gerra daukagu berehala. Zertarako hasi behar zuen inor probokatzen Holokaustoari buruzkoak esaten». Iranen erdialdeko eremu pertsiar xiitan dagoela jakitun argi dago zein babestuko zuen. «Bai, hiriko erdialdean, nekazari eremuetan Ahmadinejadek babesa dauka, baina gazteen artean, klase ertaineko auzuneetan bat ere ez. Jolfakoa naiz, ama armeniarra eta aita musulmana ditut, eta gurean berdea da jaun eta jabe».
Burgesia erreformista
Jolfa auzoa berez Iran iparreko muga herria da, baina hango biztanle armeniarrak duela lau mende ekarri zituzten Isfahanera. Jolfa Berrian Vank katedrala dute helmuga turistek. Auzoko hamahiru elizetako bat da. Egun 6.000 dira armeniar kristauak, eta musulmanen betebehar -ilea estaltzearena agerikoena- eta debeku -alkohola, kasu- berberak izanda ere, begi bistan dago auzoak klase ertainetik nabarmen gora egiten duela. Burgesia erreformistaren txokoetako bat da, Mousaviren kolore berdeak harro-harro ageri dira bazter guztietan. Baina badakite sei mila baino ez direla, eta jasangaitz zaien sistema iraultzea oso zaila dela. Sistema bera ondo gotortuta dagoelako alde batetik, baina biztanle xiita behartsu asko eta askoren babesa daukalako bestetik.
Pertsia zaharra utzi eta Kurdistanera iritsita hain da handia sistemarekiko amorrua ze, kanpotik bakarrik alda daitekeela uste dute. «Ahmadinejadekiko gorrotoa oso handia da, eta batzuk joango dira Mousaviren edo Mehdi Karroubiren alde bozkatzera», dio Mahabaden alderdi kurdu debekatu bateko -kurdu eta debekatu erredundantzia da- militante batek.
1946an XX. mendeko estatu kurdu bakarra aldarrikatu zuten hiri horretan Sobietar Batasunaren babesarekin; hamar hilera Stalinek pertsiarrekin hitzarmena lortu eta berehala urkatu zituzten Mahabadeko buruzagiak. «Baina gehienoi bost axola hauteskundeak, erreformistak hobeak izanda ere, ez diogu gure botoarekin zilegitasunik eman elizgizon hiltzaileen sistema honi».
2009-06-14
Gringoen zain
BERRIAn argitaratua
Irango basamortuak atzean utzita, mendiak iritsi dira. Xiismoa atzean geratu eta erlijioaz nazka nazka dauden gazteak topatu ditut. «Whisky, whisky» xuxurlatzen dute Marivango aintzira ertzean; Iraken menpeko Kurdistan oso hurbil dago eta ohi baino merkeagoa da kontrabandoko alkohola. Alik -ez da benetako izena- aitortu dit: kurdu gehienek gringoen erasoa gura dute, gazteenek batez ere (zaharrek gerraren eskarmentua daukate). «Lehenengo gauza, neskek buruzapiak kenduko lituzkete, eta hurrena mozkor mozkor egingo ginatekeela uste dut. Baina ni ez naiz Amerikaz fio. Ezkertiar gisa ez genuke Washingtonen zain egon beharko».
Howraman haranera bidean pasdaran milizia gorrotatuaren autoa aurreratu dugu. Autoko gidariaren anaia atxilotu eta heriotzara zigortu dutenak dira. Beste bidaide batek Victor Jararen berbak itzultzeko diost. Badaki oker, oso oker dabiltzala Venezuela eta beste herrialdeak, erregimen anker eta hiltzaile honen lagun izanda, baina ez dauka amorrurik. Bere lagunak Lorca du hizpide, eta Borges eta Garcia Marquez, «espainiera fantasiaren hizkuntza da guretzat». Gabriel Arestiz ere gehiago jakin gura du.
Ekialde Hurbileko herririk aurrerakoiena Estatu Batuen itxaropenean dagoenean, zerbait ez dabil ondo. Hala hasten da Hiner Saleem-en Kilometro Zero filma: «badakigu Amerika inperialista dela, nahiko genukeen Frantzia, Suitza edo Eskandinavia etortzea gu askatzera, baina ez zen beste inor etorri». Niri bestela esan dit lagunak: «Itotzen ari zarenean eta eskua ematen dizutenean, ez duzu begiratzen norena den eskua eta zein interes dituen».
Irango basamortuak atzean utzita, mendiak iritsi dira. Xiismoa atzean geratu eta erlijioaz nazka nazka dauden gazteak topatu ditut. «Whisky, whisky» xuxurlatzen dute Marivango aintzira ertzean; Iraken menpeko Kurdistan oso hurbil dago eta ohi baino merkeagoa da kontrabandoko alkohola. Alik -ez da benetako izena- aitortu dit: kurdu gehienek gringoen erasoa gura dute, gazteenek batez ere (zaharrek gerraren eskarmentua daukate). «Lehenengo gauza, neskek buruzapiak kenduko lituzkete, eta hurrena mozkor mozkor egingo ginatekeela uste dut. Baina ni ez naiz Amerikaz fio. Ezkertiar gisa ez genuke Washingtonen zain egon beharko».
Howraman haranera bidean pasdaran milizia gorrotatuaren autoa aurreratu dugu. Autoko gidariaren anaia atxilotu eta heriotzara zigortu dutenak dira. Beste bidaide batek Victor Jararen berbak itzultzeko diost. Badaki oker, oso oker dabiltzala Venezuela eta beste herrialdeak, erregimen anker eta hiltzaile honen lagun izanda, baina ez dauka amorrurik. Bere lagunak Lorca du hizpide, eta Borges eta Garcia Marquez, «espainiera fantasiaren hizkuntza da guretzat». Gabriel Arestiz ere gehiago jakin gura du.
Ekialde Hurbileko herririk aurrerakoiena Estatu Batuen itxaropenean dagoenean, zerbait ez dabil ondo. Hala hasten da Hiner Saleem-en Kilometro Zero filma: «badakigu Amerika inperialista dela, nahiko genukeen Frantzia, Suitza edo Eskandinavia etortzea gu askatzera, baina ez zen beste inor etorri». Niri bestela esan dit lagunak: «Itotzen ari zarenean eta eskua ematen dizutenean, ez duzu begiratzen norena den eskua eta zein interes dituen».
2009-06-07
Beste puntatik
BERRIAn argitaratua
Europarik ahaztuenean ibili naiz egunotan. Elbrusen tontor bikiek esan didate agur. Kontinenteko inperioek begiak itxi dizkieten tragedien lekuko, guri begira daude, beste Europari, giza eskubideen faroari. Erresuminik gabe, txetxeniarren hondamendiaren aurrean egon den isiltasun konplizeaz berbarik jaso barik. Inork ez baitu berbarik jasotzeko 2009ko Txetxenian. Baketu diete aberria, isilik egotea da gakoa, zeinen eder geratu den Vladimir Putin kalea Grozni erdian.
Osetiarrek negar egin dute, independentziak heriotza ekarri die. Eta heriotza eraman dute ingux herritarrengana. Magomedek ez dauka beldurrik, Timur bost urtean ikusi barik, onartu du hobiren batera jaurti zutela anaiaren gorpu torturatua. «Alak erabakitzen du noiz den ordua», inguxaren onarpena. Ez da erraza txetxeniarren eta osetiarren artean bizitzea, inperioa bere atzaparrekin beti gainean.
Euskaldun eta europar ditut ziur aski nortasun garrantzitsuenak. Zapalkuntzak eta ukazioak lehena indartzea ez da nazionalismo kontu arrunta. Europazaletasuna bizitzak ekarri dit. Bruselako funtzionarioen, Luxenburgoko burokraten eta Estrasburgoko epaile ezin motelagoen atzean dagoen Europan sentitzen naiz erosoen, nire herri txikiak bere printza ezartzen dion melting pot-ean. Gure inperioetatik haratago, Rhinez harantza, Minhotik harantza, Glasgown, Belfasten, Cortin, Bartzelonan, lagun artean naiz. Groznin, lotsaz, irribarre ergela baino ezin egin lagunari; euskaldunok eta txetxeniarrak ahaide garela diost, eta berdin sufritu ditugula inperioen atzaparkadak. «Otoitzeko ordua da, barkatuko didazu? Kontaidazu gero gehiago zuen mendiez eta Gernikaz eta euskaraz». Espainia ez da Danimarka, baina txetxeniar baino inuitago ez ote garen...
Euskalduna naizela esan eta ulermena sinpatiazko irribarrean jasotzen dudan leku bakarra, Europa. Inperioen zirrikituetan gure printzak behar du. Osterantzean, ez dago Europarik.
Europarik ahaztuenean ibili naiz egunotan. Elbrusen tontor bikiek esan didate agur. Kontinenteko inperioek begiak itxi dizkieten tragedien lekuko, guri begira daude, beste Europari, giza eskubideen faroari. Erresuminik gabe, txetxeniarren hondamendiaren aurrean egon den isiltasun konplizeaz berbarik jaso barik. Inork ez baitu berbarik jasotzeko 2009ko Txetxenian. Baketu diete aberria, isilik egotea da gakoa, zeinen eder geratu den Vladimir Putin kalea Grozni erdian.
Osetiarrek negar egin dute, independentziak heriotza ekarri die. Eta heriotza eraman dute ingux herritarrengana. Magomedek ez dauka beldurrik, Timur bost urtean ikusi barik, onartu du hobiren batera jaurti zutela anaiaren gorpu torturatua. «Alak erabakitzen du noiz den ordua», inguxaren onarpena. Ez da erraza txetxeniarren eta osetiarren artean bizitzea, inperioa bere atzaparrekin beti gainean.
Euskaldun eta europar ditut ziur aski nortasun garrantzitsuenak. Zapalkuntzak eta ukazioak lehena indartzea ez da nazionalismo kontu arrunta. Europazaletasuna bizitzak ekarri dit. Bruselako funtzionarioen, Luxenburgoko burokraten eta Estrasburgoko epaile ezin motelagoen atzean dagoen Europan sentitzen naiz erosoen, nire herri txikiak bere printza ezartzen dion melting pot-ean. Gure inperioetatik haratago, Rhinez harantza, Minhotik harantza, Glasgown, Belfasten, Cortin, Bartzelonan, lagun artean naiz. Groznin, lotsaz, irribarre ergela baino ezin egin lagunari; euskaldunok eta txetxeniarrak ahaide garela diost, eta berdin sufritu ditugula inperioen atzaparkadak. «Otoitzeko ordua da, barkatuko didazu? Kontaidazu gero gehiago zuen mendiez eta Gernikaz eta euskaraz». Espainia ez da Danimarka, baina txetxeniar baino inuitago ez ote garen...
Euskalduna naizela esan eta ulermena sinpatiazko irribarrean jasotzen dudan leku bakarra, Europa. Inperioen zirrikituetan gure printzak behar du. Osterantzean, ez dago Europarik.
Subscribe to:
Posts (Atom)